Ινομυαλγία

Η ινομυαλγία είναι μία διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από χρόνιο διάχυτο πόνο. Ως χρόνιος θεωρείται ο πόνος που διαρκεί πάνω από τρείς μήνες και ως διάχυτος ο πόνος που εντοπίζεται και στα δύο ημιμόρια του σώματος, πάνω και κάτω από τη μέση, συμπεριλαμβανομένης της σπονδυλικής στήλης συνήθως στους παρασπονδυλικούς μυς, στους μυς της ωμοπλάτης και του αυχένα. Επίσης στην ινομυαλγία εκτός από τον πόνο συνυπάρχουν τα εξής συμπτώματα:

- δυσκαμψία
- κόπωση
- διακοπτόμενος και μη αναζωογονητικός ύπνος
- γνωσιακές διαταραχές όπως διαταραχές μνήμης ή διαταραχές προσοχής     και
- πολλαπλά άλλα   συμπτώματα όπως άγχος, κατάθλιψη, ημικρανίες , ευερέθιστο έντερο,  κοιλιακά άλγη κ.ά.

Η ινομυαλγία αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστή νοσολογική οντότητα το 1990 από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολόγων (American College of Rheumatology-ACR) και το ίδιο χρόνο δημοσιεύθηκαν τα πρώτα κριτήρια για την ταξινόμηση αυτής της πάθησης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και για την διάγνωση. Παρουσιάζεται τυπικά σε νέες ή μέσης ηλικίας γυναίκες, όμως μπορεί να εμφανιστεί και σε  άνδρες όπως επίσης και στα παιδιά.
Το ποσοστό της ινομυαλγίας στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από2-8% σε διάφορες μελέτες.

Συμπτώματα:

•    Χρόνιος πόνος που εντοπίζεται σε όλο το σώμα και κυρίως στους μυς, στους τένοντες ή τους συνδέσμους που περιβάλουν τις αρθρώσεις
•    Πολλαπλά σημεία ευαισθησίας σε συγκεκριμένες περιοχές στο πίσω μέρος του αυχένα, στην βάση του κρανίου, στο στέρνο, στο έσω τμήμα του γόνατος, στους γλουτούς και αλλού. Τα σημεία αυτά είναι έντονα επώδυνα όταν εξασκηθεί μία συγκεκριμένη πίεση.
•    Κόπωση που αναφέρεται από τους ασθενείς ως μία παρατεταμένη μη αναμενόμενη κούραση και πολλές φορές παρομοιάζεται ως συμπτωματολογία γρίπης
•    Δυσκαμψία η οποία παρουσιάζεται κυρίως το πρωί και μπορεί να διαρκεί 15-20 λεπτά και σε μερικές περιπτώσεις πολύ περισσότερο
•    Διαταραχή στον ύπνο η οποία εμφανίζεται στο 70% των ασθενών με ινομυαλγία και έχει ως συνέπεια ο ύπνος να διακόπτεται κατά την διάρκεια της νύχτας και αυτό να οδηγεί σε κακή ποιότητα ύπνου και αίσθησης κούρασης όταν ξυπνάει το πρωί
•    Γνωσιακές διαταραχές παρατηρούνται συχνά και περιλαμβάνουν κυρίως μειωμένη μνήμη, αδυναμία συγκέντρωσης και απώλεια λεξιλογίου. Οι ίδιοι οι ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο fibro-fog από τις λέξεις fibromyalgia ( ινομυαλγία) και fog (ομίχλη) για να περιγράψουν αυτές τις διαταραχές.
•    Πολλαπλά σωματικά συμπτώματα περιγράφονται από τους ασθενείς τα περισσότερα των οποίων δεν είναι εύκολο να εξηγηθούν.

Μερικά από τα σωματικά συμπτώματα αναφέρονται παρακάτω:
-    Μουδιάσματα, μυρμηγκιάσματα ή αίσθηση καψίματος
-    Χρόνιες κεφαλαλγίες, όπως ημικρανία ή κεφαλαλγία τάσεως
-    Εμβοές ή ζάλη
-    Σύνδρομο ανήσυχων κνημών την νύχτα
-    Άγχος ή κατάθλιψη
-    Συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα , όπως ευερέθιστο έντερο ή διάχυτοι κοιλιακοί πόνοι
-    Προβλήματα από το δέρμα όπως χρόνιος κνησμός, έντονη υπεριδρωσία ή αίσθηση καψίματος
-    Ουρολογικά συμπτώματα όπως συχνουρία ή επώδυνη ούρηση

Το κύριο χαρακτηριστικό των ασθενών με ινομυαλγία είναι η μεγαλύτερη ευαισθησία στον πόνο. Όμως παρουσιάζουν επιπλέον και ελαττωμένη αντοχή στα φυσιολογικά μη  επώδυνα αισθητικά ερεθίσματα δηλαδή  ακουστικά, οπτικά, οσφρητικά και  ερεθίσματα αφής. Ως εκ τούτου έχουν ευαισθησία στο άγγιγμα, στους δυνατούς ήχους, στα δυνατά φώτα, στις δυνατές οσμές και στο κρύο.

Ο πόνος της ινομυαλγίας μπορεί να έχει διακυμάνσεις, άλλοτε να είναι ηπιότερος και άλλοτε εντονότερος. Όταν τα συμπτώματα της ινομυαλγίας αυξάνουν σε αριθμό ή/και ένταση τότε αναφερόμαστε σε έξαρση, η οποία μπορεί να συμβεί απροειδοποίητα ή μετά από έκθεση του ατόμου σε διάφορα στρεσσογόνα  ερεθίσματα ανάλογα με το άτομο. Η έξαρση της ινομυαλγίας  δεν εκδηλώνεται  με το ίδιο τρόπο σε όλους  και μπορεί να διαρκέσει από λίγες ημέρες έως μήνες. Παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν έξαρση είναι οι αλλαγές στην διατροφή, στις ορμόνες, στον ύπνο, στην θερμοκρασία, στον καιρό, στην θεραπεία όπως επίσης και  το σωματικό ή ψυχολογικό στρες (χειρουργική επέμβαση, ατύχημα κ.λπ.).

Αιτιολογία ινομυαλγίας

Η αιτιολογία και η παθοφυσιολογία  της ινομυαλγίας δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένα. Έχουν ενοχοποιηθεί νευροφυσιολογικοί, ορμονικοί, γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες. Πιστεύεται γενικά ότι είναι μία διαταραχή κεντρικής ευαισθητοποίησης όπου υπάρχει ένα διάχυτο πρόβλημα ελέγχου των αισθητικών ερεθισμάτων. Οι ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία παρουσιάζουν μικρότερη ανοχή στον πόνο και σε άλλα αισθητικά ερεθίσματα.

Διάγνωση ινομυαλγίας

Υπάρχει μεγάλη δυσκολία στην διάγνωση της ινομυαλγίας λόγω των πολλαπλών συμπτωμάτων και λόγω του ότι δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για αυτή την πάθηση. Η κλινική εξέταση των ασθενών είναι σημαντική όπως και ο αποκλεισμός άλλων παθήσεων που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν με παρόμοια συμπτώματα. Η δυσκολία στην κλινική διάγνωση έχει οδηγήσει στην δημιουργία ερωτηματολογίων που απαντά ο ίδιος ο ασθενής σχετικά με τα συμπτώματα του. Τα ερωτηματολόγια αυτά βοηθούν στην διάγνωση της ινομυαλγίας τόσο στις κλινικές μελέτες όσο και στην καθημερινή ιατρική πρακτική.

Θεραπεία ινομυαλγίας

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για την ινομυαλγία. Η αντιμετώπιση είναι πολύπλευρη και εξαρτάται από το είδος των συμπτωμάτων που παρουσιάζει  κάθε ασθενής  ξεχωριστά.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες συστάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Ρευματικά Νοσήματα EULAR πρέπει να ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα :
-    Αρχικά με την διάγνωση της ινομυαλγίας πρέπει ο ασθενής να εκπαιδεύεται και να ενημερώνεται  έτσι ώστε να κατανοήσει τι ακριβώς πάθηση  είναι η ινομυαλγία και να διαμορφώσει ανάλογα τον τρόπο ζωής του ενδεχομένως κάνοντας ριζικές αλλαγές.
-    Να συστήνεται εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης που θα μπορούσε να περιλαμβάνει υδροθεραπεία και βελονισμό. Φαίνεται από τις μελέτες ότι η αερόβια άσκηση ίσως βοηθάει περισσότερο.
Σε μη ανταπόκριση του ασθενούς στα παραπάνω συστήνονται:
-    Φαρμακευτική θεραπεία όταν υπάρχει σοβαρός πόνος και διαταραχές ύπνου. Χρησιμοποιούνται η duloxetine (αντικαταθλιπτικό), η pregabaline(αντιεπιληπτικό) και η tramadol (ήπιο οπιοειδές αναλγητικό) μόνη της ή σε συνδυασμό με παρακεταμόλη.
-    Ψυχολογικές θεραπείες, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία σε περιπτώσεις συνοδού  κατάθλιψης ή άγχους και
-    Εξειδικευμένα προγράμματα αποκατάστασης σε σοβαρή ανικανότητα
Σύμφωνα με τους ειδικούς που δημοσίευσαν τις παραπάνω συστάσεις σημειώνεται ότι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν βοηθούν τον πόνο στην ινομυαλγία και θα πρέπει να αποφεύγονται.

Συνύπαρξη ινομυαλγίας με ρευματικά νοσήματα

Ο πόνος και μάλιστα ο χρόνιος πόνος αποτελεί το κύριο σύμπτωμα στα περισσότερα ρευματικά νοσήματα όπως αποτελεί και το προεξάρχον σύμπτωμα στην ινομυαλγία.
Τις τελευταίες δεκαετίες στην διεθνή βιβλιογραφία παρουσιάζονται όλο και περισσότερες μελέτες που έχουν ως σκοπό την διερεύνηση της συνύπαρξης της ινομυαλγίας στα ρευματικά νοσήματα, τον υπολογισμό της  συχνότητας της ινομυαλγίας  σε διάφορες ομάδες ασθενών με ρευματικά νοσήματα και επίσης πώς μπορεί η ινομυαλγία να επιδράσει στην έκβαση και θεραπεία των ρευματικών νοσημάτων.
Κύρια ρευματικά νοσήματα στα οποία μπορεί να συνυπάρχει αρκετά συχνά είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, το σύνδρομο Sjogren, η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα κ.α.
Σε αυτές τις περιπτώσεις και οι δύο κλινικές οντότητες πρέπει να αναγνωριστούν και να θεραπευτούν για το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα καθώς η θεραπεία μόνο της μιας δεν θα βελτιώσει απαραίτητα και την άλλη.

ΕΝΑ ΕΥΚΟΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ

Το ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ FiRST (Fibromyalgia Rapid Screening Test) που παρουσιάζεται είναι ένα ερωτηματολόγιο που αναπτύχθηκε από γάλλους ρευματολόγους πρόσφατα. Αποτελείται από 6 ερωτήσεις που απαντά ο ασθενής και εάν απαντήσει θετικά σε τουλάχιστον 5 ερωτήσεις, υπάρχει σημαντική πιθανότητα να πάσχει από ινομυαλγία.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ FiRST

Πάσχετε από πόνο στις αρθρώσεις, στους μυς ή στους τένοντες τους τελευταίους 3 μήνες τουλάχιστον? Παρακαλώ απαντήστε το ερωτηματολόγιο για να βοηθήσετε τον γιατρό σας να εκτιμήσει τον πόνο σας και τα συμπτώματα σας πιο αποτελεσματικά.

Παρακαλώ απαντήστε στο ερωτηματολόγιο με ένα Ναι ή ένα Όχι σε κάθε μία από τις παρακάτω δηλώσεις:

1)    Έχω πόνο σε όλο το σώμα μου
2)    Ο πόνος μου συνοδεύεται από μια συνεχή και πολύ δυσάρεστη κόπωση
3)    O πόνος μου μοιάζει με κάψιμο, ηλεκτρική εκκένωση ή κράμπες
4)    Ο πόνος μου συνοδεύεται από άλλες ασυνήθιστες αισθήσεις σε όλο το σώμα μου όπως αισθήσεις σαν καρφίτσες ή βελονιές, μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα
5)    Ο πόνος μου συνοδεύεται από άλλα προβλήματα υγείας, όπως γαστρεντερολογικά και ουρολογικά προβλήματα, πονοκεφάλους ή ανήσυχες κνήμες
6)    Ο πόνος μου έχει σημαντική επίδραση στη ζωή μου, ειδικά στον ύπνο μου και στην ικανότητα μου για συγκέντρωση, κάνοντας με να αισθάνομαι πολύ αργός γενικά.

Συμπερασματικά η ινομυαλγία είναι μία διαταραχή χρόνιου πόνου που διαρκεί πάνω από 3 μήνες , εντοπίζεται σε όλο το σώμα και συνοδεύεται από δυσκαμψία, κόπωση, μη αναζωογονητικό ύπνο, διαταραχές μνήμης ή σκέψης, κατάθλιψη, άγχος, κεφαλαλγίες, ευερέθιστο έντερο και πλήθος άλλων σωματικών συμπτωμάτων. Αρκετά συχνά συνυπάρχει με διάφορα ρευματικά νοσήματα και ως εκ τούτου πρέπει να διερευνάται αυτό το ενδεχόμενο σε περιπτώσεις που η θεραπεία για τα ρευματικά νοσήματα δεν έχει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.