Η ζωή με τις ρευματικές παθήσεις

Ρευματοειδή αρθρίτιδα  (ΡΑ)

Προσέχοντας τις αρθρώσεις

Η ΡΑ είναι μια πάθηση που προκαλεί φλεγμονή στις αρθρώσεις. Είναι πολύ σημαντικό τα άτομα με ΡΑ να προσέχουν τις αρθρώσεις τους από την αρχή της νόσου. Πρέπει να ξαναμάθουν πώς να κάνουν κάποια πράγματα και πάντα να προσέχουν πως κάνουν κινήσεις και όχι μόνο όταν υπάρχει έξαρση της νόσου και επηρεάζεται μία ή παραπάνω αρθρώσεις.

Αλλάζοντας τον τρόπο κίνησης:

• Μοιράζοντας το βάρος και στα δύο χέρια όταν σηκώνετε ή  μετακινείτε κάτι.
• Καταναλώνοντας λιγότερη προσπάθεια, για παράδειγμα γλιστρώντας  κάτι βαρύ πάνω στο τραπέζι
• Χρησιμοποιώντας μεγάλες αρθρώσεις για να προστατευτούν οι μικρές και ευάλωτες αρθρώσεις, για παράδειγμα ανοίγοντας την  πόρτα με τον αγκώνα ή σπρώχνοντας την μισάνοιχτη πόρτα με τον ώμο
• Χρησιμοποιώντας βοηθήματα από το να βάλετε μεγάλη δύναμη, για παράδειγμα ειδικό εργαλείο που ανοίγει τα βάζα

• Αλλάζοντας συχνά θέση. Αλλάζοντας κάθε μισή ώρα θέση ή  κάνοντας κάποιες ασκήσεις διατάσεις αποφεύγεται η δυσκαμψία.
• Προσέχοντας την στάση σώματος. “Βουλιάζοντας” στην καρέκλα το σώμα πέφτει μπροστά επιβαρύνοντας τις αρθρώσεις και τους μυς.

Ισορροπία μεταξύ κίνησης και χαλάρωσης

Η ξεκούραση είναι σημαντική για τα άτομα με ΡΑ, αλλά το ίδιο σημαντική είναι και η κίνηση. Η χαλάρωση βοηθάει περισσότερο όταν οι αρθρώσεις φλεγμαίνουν ή όταν η νόσος είναι  σε έξαρση κάνοντας την κίνηση ενοχλητική. Από την  άλλη η πάρα πολύ χαλάρωση κάνει τις αρθρώσεις δύσκαμπτες και επώδυνες. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην κίνηση και την χαλάρωση. Τακτικές περίοδοι κίνησης κατά την διάρκεια της ημέρας, όταν δεν υπάρχει επώδυνος έξαρση, είναι σημαντικές καθώς βοηθάνε στη  δυσκαμψία αλλά και ανακουφίζουν τον πόνο.

Η άσκηση προφυλάσσει τις αρθρώσεις καθώς δυναμώνει τους μυς. Επιπρόσθετα ανακουφίζει από τον πόνο , μειώνει το στρες και βοηθάει στην απώλεια βάρους με συνέπεια περαιτέρω ωφέλεια για τις αρθρώσεις. Η άσκηση σε αντίθεση  με την κοινή αντίληψη δεν επιβαρύνει την νόσο εφόσον το πρόγραμμα των ασκήσεων είναι το κατάλληλο για τον ασθενή.

Το πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει:

• Ασκήσεις στο εύρος των κινήσεων , αυτές οι ασκήσεις γίνονται στο εύρος της κίνησης της άρθρωση όσο αυτή είναι ανώδυνη. Η επανάληψη μπορεί να βελτιώσει αυτό το εύρος
• Ενδυνάμωσης, ενδυναμώνουν τους μυς γύρω από την άρθρωση με αποτέλεσμα η άρθρωση να απελευθερώνεται από την τάση των μυών
• Αερόβιες , είναι οι ασκήσεις αυτές που αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και μας κάνουν να λαχανιάζουμε τόσο ώστε να μπορούμε να μιλήσουμε.

Μικρές συμβουλές για την άσκηση

• Ξεκινήστε σταδιακά και σιγά εντείνετε. Είναι προτιμότερο η άσκηση να γίνεται σε καθημερινή βάση παρά όλη μαζεμένη μια ημέρα.
• Κάντε αυτό που σας ευχαριστεί. Είτε αυτό είναι ποδήλατο, κολύμπι, περπάτημα ή χορός. Καλό είναι να αποφεύγονται οι ασκήσεις που απαιτούν μεγάλη ένταση.
• Η άσκηση γίνεται όταν το άτομο πονάει λιγότερο, ή στη πλήρη δράση των φαρμάκων.
• Οι ασκήσεις του εύρους κίνησης πρέπει να γίνονται σε καθημερινή βάση και τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Νωρίς το πρωί βοηθάνε στην πρωινή δυσκαμψία  και λίγο πριν τον ύπνο την προλαμβάνουν.
• Άκου το σώμα σου! Και μην το παρακάνετε αν υπάρχει πόνος, πιο δυνατός από πριν, δύο ώρες μετά την άσκηση σημαίνει  ότι την επόμενη φορά πρέπει να μειωθεί ή ένταση ή και ό χρόνος της άσκησης. Μια άσκηση που προκαλεί δυσφορία ή πόνο δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται.
• Στις εξάρσεις είναι πολύ σημαντικές οι ασκήσεις εύρους κινήσεις και πολύ ήπιες ασκήσεις ενδυνάμωσης.

Καλό ύπνο

Η κακή ποιότητα ύπνου είναι ένα σύνηθες πρόβλημα στα άτομα με ΡΑ. Συμπτώματα όπως πόνος και δυσκαμψία διαταράσσουν την ποιότητα του ύπνου. Αλλά υπάρχει και ο αντίποδας. Προβλήματα στον ύπνο χειροτερεύουν τον πόνο, την  κόπωση και την κατάθλιψη που συχνά συνοδεύουν την ΡΑ. Η σχέση ΡΑ και κακής ποιότητας ύπνου είναι ένας φαύλος κύκλος.

Όταν ο ύπνος δεν είναι αρκετός τότε οι ορμόνες οι υπεύθυνες για την πείνα (λεπτίνη) και την αίσθηση πληρότητας (γρελίνη) δεν δουλεύουν  σωστά με αποτέλεσμα το άτομο να τρώει περισσότερο και να παίρνει βάρος. Η αύξηση βάρους μπορεί να εντείνει τον πόνο και την φλεγμονή που προκαλείται από την ΡΑ . Ο ύπνος επίσης ρυθμίζει την έκκριση της κορτιζόλης. Η κορτιζόλη διεγείρει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Το ανοσοποιητικό είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση λοιμώξεων και άλλων παθήσεων , οι επιπλοκές των οποίων σε άτομα ήδη ανοσοκατεσταλμένα μπορεί να είναι πολύ επιβαρυντικές.

Τρόποι βελτίωσης του ύπνου περιλαμβάνουν:

Τροποποίηση της αγωγής

Άτομα με ΡΑ και κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να χρειάζονται πιο επιθετική αγωγή.

Μείωση της πίεσης

Τα βαριά σκεπάσματα μπορεί να φέρουν επιπλέον βάρος σε μια άρθρωση που ήδη φλεγμαίνει. Χρήση πιο ελαφριών σκεπασμάτων ή μηχανισμών που να κρατάνε πιο ψηλά τα σκεπάσματα μπορεί να βοηθήσει.

Διαχείριση ανησυχιών

Άτομα με ΡΑ έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη από τον γενικό πληθυσμό. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης όχι μόνο παρεμβαίνουν στην αντίληψη του πόνου και στην διαχείριση της νόσου , αλλά παρεμβαίνουν και στην ποιότητα του ύπνου.

Υποκείμενα προβλήματα υγείας

Άτομα με ΡΑ και κατάθλιψη χρήζουν να πάρουν θεραπεία και για τα δύο. Συχνά σε άτομα με ΡΑ είναι και το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών ή η υπνική άπνοια που διαταράσσουν τον ύπνο.

Πρόγραμμα ύπνου

Το να έχει κάποιος πρόγραμμα στον ύπνο είναι σημαντικό, ακόμα πιο πολύ για άτομα με ΡΑ.

Άσκηση

Η άσκηση βελτιώνει πέρα από τον πόνο, την δυσκαμψία, την  γενικότερη αίσθηση ευεξίας και την ποιότητα του ύπνου.

Άλλες μέθοδοι

Αποφυγή καφεΐνης ή άλλων διεγερτικών ροφημάτων για ώρες πριν τον ύπνο, η χρήση του κρεβατιού μόνο για τον ύπνο και άλλες συμβατικές μέθοδοι μπορεί να βοηθήσουν.

Διατροφή

Δεν υπάρχει δίαιτα που να θεραπεύει την ΡΑ. Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε διατροφικά συστατικά και να αποφεύγονται φαγητά που χειροτερεύουν τον πόνο.

Φαγητά προς αποφυγή

Δεν υπάρχει αποδεδειγμένα κάποια δίαιτα που ανακουφίζει απόλυτα. Και σίγουρα δεν υπάρχει κάποια δίαιτα που να θεραπεύει και να αντικαθιστά την φαρμακευτική αγωγή.

Κόκκινο κρέας

Το κόκκινο κρέας περιέχει κορεσμένα λιπαρά που αυξάνουν την φλεγμονή και το σωματικό βάρος. Το κόκκινο κρέας περιέχει ω6 λιπαρά που προάγουν την φλεγμονή όταν προσλαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες. Κάποια άτομα με ΡΑ αναφέρουν επιδείνωση μετά την πρόσληψη κόκκινου κρέατος και ανακούφιση όταν το αποφεύγουν. Μικρή ποσότητα κόκκινου κρέατος προσφέρει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και απαραίτητη πρωτεΐνη σε πολλά άτομα με ΡΑ χωρίς να επιβαρύνει την νόσο τους.

Ζάχαρη και επεξεργασμένα άλευρα

Το ζάχαρο του αίματος αυξάνει με την πρόσληψη απλών υδατανθράκων, όπως αυτών που περιέχονται σε ζαχαρούχα σνακ και αναψυκτικών, ζυμαρικά και λευκό ρύζι. Μια απότομη αύξηση του ζαχάρου του αίματος προάγει την δημιουργία κυτταροκινών , που επιδεινώνουν την φλεγμονή όταν αυτή υπάρχει. Επιπλέον η κατανάλωση τους μπορεί να συμβάλει στην αύξηση βάρους που επιβαρύνει περισσότερο τις ήδη επιβαρυμένες αρθρώσεις.

Τηγανιτά φαγητά

Μειώνοντας τα τηγανιτά φαγητά μειώνεται η φλεγμονή. Μια μελέτη έδειξε ότι τα τηγανητά φαγητά περιέχουν τοξίνες που αυξάνουν την οξείδωση των κυττάρων. Επίσης έχουν πολλά λιπαρά και αυξάνουν το σωματικό βάρος.

Γλουτένη

Η γλουτένη βρίσκεται στα σιτηρά και προάγει φλεγμονή σε ορισμένα άτομα, ιδιαίτερα σε όσα πάσχουν από κοιλιοκάκη.

Αλκοόλ

Ο ρόλος του αλκοόλ στην ΡΑ δεν είναι ξεκάθαρος. Μελέτη έδειξε ότι μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μειώνει τον κίνδυνο της ΡΑ και την εξέλιξη της. Άλλη μελέτη όμως έδειξε ότι μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την CRP. Η CRP είναι μια πρωτεΐνη φλεγμονής και η μελέτη έδειξε ότι η υπερκατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την φλεγμονή που μπορεί να είναι επιβαρυντική για την ΡΑ.

Επεξεργασμένα φαγητά

Τα επεξεργασμένα φαγητά περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, λιπαρών και επεξεργασμένων αλεύρων , συστατικά που μπορεί να αυξήσουν τη φλεγμονή

Τρόφιμα που πολεμούν την φλεγμονή

Ελαιόλαδο

Το ελαιόλαδο είναι γνωστό ότι περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες και όλοι γνωρίζουν για την σημασία του στην Μεσογειακή διατροφή. Το ελαιόλαδο περιέχει ουσία παρόμοια της ιμποπρουφένης.

Εσπεριδοειδή

Τα εσπεριδοειδή, μανταρίνια, πορτοκάλια, λεμόνια είναι πλούσια σε βιταμίνη C. Η βιταμίνη C είναι σημαντικό συστατικό στην σύνθεση του κολλαγόνου , ουσία που βρίσκεται στους μυς, τένοντες, αρθρώσεις και παίζει σημαντικό ρόλο στην οστεοαρθρίτιδα. Είναι επίσης πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών που μπορεί να βοηθήσουν στην φλεγμονή της ΡΑ.

Μούρα

Η οικογένεια των μούρων ,όπως τα  βατόμουρα και οι φράουλες, είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες που πολεμούν την φλεγμονή και την κυτταρική καταστροφή.

Κεράσια

Τα κεράσια περιέχουν μια ουσία , την ανθοκυανίνη , που πιστεύετε ότι είναι πιο ισχυρή από την ασπιρίνη.

Καρότα

Τα καρότα περιέχουν βιταμίνη Α και βήτα-καροτίνη , αντιφλεγμονώδης ουσίες.

Σιτηρά

Τα σιτηρά περιέχουν τρία μέρη. Το εξωτερικό περίβλημα τους είναι αυτό που είναι πιο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, όπως η  βιταμίνη E. Η κατανάλωση ολόκληρου του σιτηρού βοηθάει στον έλεγχο και μείωση του σωματικού βάρους , που μειώνει τον πόνο και τα συμπτώματα της ΡΑ.

Τζίντζερ

Το τζίντζερ πέρα από τη  γεύση που προσδίδει στη διατροφή περιέχει συστατικά , όπως και το κρεμμύδι,  με παρόμοια αντιφλεγμονώδη δράση με την ασπιρίνη και την ιμποπρουφένη. Μεγάλη κατανάλωση τζίντζερ μπορεί όμως να φέρει διαταραχές στην πήξη του αίματος.

Ανανάς

Ο ανανάς περιέχει βιταμίνη C και το ένζυμο βρομελαϊνη που έχει συσχετιστεί με την μείωση του πόνου και του οιδήματος στην οστεοαρθρίτιδα και στην ΡΑ.

Ψάρι

Η διατροφή θα πρέπει δύο φορές την εβδομάδα να περιέχει παχιά ψάρια: σαρδέλες, σκουμπρί, τόνο. Τα ωμέγα 3 που περιέχουν βοηθούν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων (μεγαλύτερος ο κίνδυνος στα άτομα με ΡΑ),ενώ μερικές μελέτες δείχνουν ότι τα βοηθούν και στα συμπτώματα της ΡΑ όπως στον πόνο από φλεγμονή και στην πρωινή δυσκαμψία.

Πέρα από τα ωμέγα 3, για τα υπόλοιπα δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες.

Καθώς πολλά συμπληρώματα διαφημίζονται ως θεραπεία της ΡΑ , συνίσταται προσοχή στην κατανάλωση τους. Πέρα από το κόστος , μερικά μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με την ήδη προσλαμβάνουσα φαρμακευτική αγωγή. Πάντα συμβουλευτείτε τον θεράποντα γιατρό σας.

Διατήρηση βάρους εντός φυσιολογικών ορίων

Το επιπλέον σωματικό βάρος επιβαρύνει και άλλο τις αρθρώσεις που έχουν προσβληθεί από ΡΑ. Μια δίαιτα φτωχή σε λιπαρά, πλούσια σε ίνες και η τακτική σωματική άσκηση είναι ο τρόπος για την απόκτηση υγιούς σωματικού βάρους. Η άσκηση πρέπει να περιλαμβάνει ασκήσεις καρδιακής τόνωσης όπως το κολύμπι και το περπάτημα,  ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεις

Κάπνισμα

Πέρα από το γεγονός ότι το κάπνισμα έχει συσχετισθεί με νοσήματα του πνεύμονα,  καρκίνους και καρδιοπάθειες, μελέτη στην  Σουηδία ανέδειξε συσχέτιση του καπνίσματος και της ΡΑ. Άτομα που καπνίζουν φαίνεται να έχουν μικρότερη ανταπόκριση στην αγωγή τους.

Γέλιο

Το γέλιο είναι το φθηνότερο φάρμακο για την ΡΑ. Το γέλιο βοηθάει να χαλαρώσουν οι μυς και μειώνει το stress που προκαλεί η ΡΑ. Επιπλέον το γέλιο δυναμώνει το ανοσοποιητικό  και μειώνει την αίσθηση του πόνου.

Ήλιος

Μερικά φάρμακα όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη κάνουν τα δέρμα πιο ευαίσθητο στις επιβλαβείς δράσεις του ήλιου. Συνίσταται τακτική χρήση αντηλιακού και αποφυγή του ήλιου τις ώρες τις μέγιστης ακτινοβολίας , 10 το πρωί με 4 το απόγευμα.

Συμπληρωματικές θεραπείες

Πολλά άτομα που πάσχουν από ΡΑ βρίσκουν περαιτέρω ανακούφιση με εναλλακτικές , συμπληρωματικές θεραπείες όπως μαλάξεις, αρωματοθεραπεία, βελονισμό, ρεφλεξολογία. Καμία δεν θεραπεύει αλλά μπορεί αν μειώσει τον πόνο και να βοηθήσουν στη μείωση της κόπωσης. Οι θεραπείες αυτές είναι συμπληρωματικές και σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα της ΡΑ.

Παίρνοντας τον έλεγχο

Η ΡΑ είναι μία πάθηση με υφέσεις και εξάρσεις. Ο πόνος πέρα από τον περιορισμό στην κινητικότητα, προκαλεί και στρες στο άτομο που νοσεί. Οι αλλαγές στο σώμα και στην καθημερινότητα μειώνουν την αυτοπεποίθηση και προκαλούν θυμό, κατάθλιψη, απογοήτευση. Η κατάθλιψη πέρα από το ότι εξαντλεί ψυχικά το άτομο, αλλάζει την αντίληψη του πόνου. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος.

Αντιμετωπίζοντας τον πόνο

Ο πόνος είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ΡΑ. Η αντιμετώπιση του είναι μια δοκιμασία καθώς είναι καθημερινός.  Ο πόνος μπορεί να προκληθεί από φλεγμονή στις αρθρώσεις, από περιορισμό της κίνησης στις αρθρώσεις ακόμα και από την ένταση των μυών γύρω από μία άρθρωση.  Μπορεί να είναι ήπιος ή οξύς, μπορεί να κρατάει λίγο ή να έχει μεγάλη διάρκεια.

Περισπασμός

Όσο περισσότερη ώρα περνάει ένα άτομο σκεφτόμενο τον πόνο του , τόσο περισσότερο πόνο νιώθει.  Κάνοντας κάτι που προκαλεί ευχαρίστηση ή χρειάζεται προσήλωση, κάνει το άτομο να αποσπάται από τον πόνο.

Χαλάρωση

Το να μάθει κανείς να χαλαρώνει τους μυς του είναι ωφέλιμο. Αυτό μπορεί να γίνει με ασκήσεις αναπνοής ή ασκήσεις τύπου γιόγκα.

Ζεστό-κρύο

Άλλοι επωφελούνται από την ζέστη , ενώ σε άλλους προκαλεί δυσφορία. Το ίδιο ισχύει και για το κρύο, αν και σε μια άρθρωση που φλεγμαίνει το κρύο ανακουφίζει περισσότερο. Απλές τεχνικές όπως ένα ζεστό μπάνιο ή ζεστά επιθέματα , κρύες κομπρέσες ή επιθέματα μπορεί να βοηθήσουν.

Μαλάξεις

Η μάλαξη μιας επώδυνης άρθρωσης αυξάνει την ροή του αίματος στην  περιοχή και επάγει θερμότητα. Μαλάξεις μπορεί να κάνει κάποιος μόνος του, να ζητήσει να του κάνει κάποιο οικείο του άτομο , ή και να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό. Η χρήση κάποιας λιπαντικής ουσίας ή κρέμας προστατεύει το δέρμα. Αν οι μαλάξεις φέρνουν δυσφορία πρέπει να διακοπούν. Μαλάξεις δεν κάνουμε σε μια άρθρωση που φλεγμαίνει ή όταν είναι πολύ ζεστή.

TENS

Τα TENS μηχανήματα χρησιμοποιούν ηλεκτρικές κενώσεις για  να μπλοκάρουν τον πόνο. Αποτελούν μέρος της φυσιοθεραπείας.